Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), insanların tekrarlayan, istenmeyen düşüncelere, fikirlere veya takıntılara sahip oldukları ve onları tekrar tekrar bir şeyler yapmaya itilmiş hissetmelerine (zorlantılara) sahip olduğu bir bozukluktur. El yıkama, eşyaları kontrol etme veya temizlik gibi tekrarlayan davranışlar, kişinin günlük aktivitelerini ve sosyal etkileşimlerini önemli ölçüde etkileyebilir.
OKB’si olmayan birçok insan, rahatsız edici düşüncelere veya tekrarlayan davranışlara sahiptir. Ancak bu düşünce ve davranışlar tipik olarak günlük yaşamı bozmaz. OKB’si olan insanlar için düşünceler kalıcıdır ve davranışlar katıdır. Davranışları yapmamak genellikle büyük sıkıntıya neden olur. OKB’si olan kişiler, takıntılarının gerçekçi olmadığını bilseler bile, obsesif düşüncelerden kurtulmakta veya kompülsif eylemleri durdurmakta zorlanırlar.
OKB tanısı, zaman alan (günde bir saatten fazla), önemli sıkıntıya neden olan ve işte veya sosyal işlevselliği bozan obsesyonların veya kompulsiyonların varlığını gerektirir. OKB, her 100 kişinin % 2-3’ünü etkiler ve yetişkinler arasında kadınlar, erkeklerden daha fazla etkilenir. OKB genellikle çocukluk, ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar. Ortalama yaş belirtilerinin ortaya çıktığı yaş 19’dur.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Semptomları
OKB iki ana semptom tipini içerir: obsesyonlar ve kompulsiyonlar. OKB ile yaşayan birçok insan hem obsesyonlar hem de kompulsiyonlar yaşar, ancak bazı insanlar sadece birini yaşar. Bu semptomlar geçici veya kısa ömürlü değildir. Daha hafif semptomlar bile her gün en az bir saat sürebilir ve günlük aktivitelerinizi önemli ölçüde etkileyebilir.
Takıntılar veya zorlamalar, okulda dikkatinizi toplama veya işteki görevleri tamamlama becerinizi etkileyebilir. Hatta okula, işe veya başka bir yere gitmenizi dahi engelleyebilirler. Takıntılı düşüncelerin doğru olmadığını fark edebilir veya zorlayıcı davranışları önlemek için hiçbir şey yapmayacağını bilebilirsiniz. Yine de çoğu zaman kontrol edilemez hissedilebilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Sebepleri
OKB’nin sebebi tam olarak bilinmese de , biyolojik ve çevresel faktörlerin büyük bir rol oynadığı düşünülmektedir. OKB’li yakın bir aile üyesi varsa, bireylerin OKB’ye sahip olma şansı daha yüksektir. Evde, okulda, işte veya kişisel ilişkilerde önemli stres, OKB geliştirme şansınızı artırabilir veya mevcut semptomları kötüleştirebilir. Ayrıca çocuklukta zorbalık veya ciddi ihmal gibi istismar veya diğer travmatik çocukluk deneyimleri yaşayan bireylerde, OKB’nin gelişme şansı daha yüksektir.
Yapılan araştırmalara göre, beynin belirli bölgelerindeki düzensiz gelişim ve bozulma da OKB ile ilişkilendirilmiştir. Bazı çalışmalar, OKB’nin kısmen beyninizin serotonine nasıl tepki verdiğiyle ilgili olabileceğini düşündürmektedir. Serotonin, ruh halini ve uykuyu düzenlemeye yardımcı olan bir nörotransmiterdir ve vücudumuzda birçok başka önemli işlevleri vardır.
Obsesyonlar
Obsesyonlar, kaygı veya iğrenme gibi rahatsız edici duygulara neden olan, yineleyici ve kalıcı düşünceler, dürtüler veya görüntülerdir. OKB’si olan birçok kişi, düşüncelerin, dürtülerin veya görüntülerin zihinlerinin bir ürünü olduğunu ve aşırı veya mantıksız olduğunu kabul eder. Ancak bu düşüncelerin yol açtığı sıkıntı mantık ve muhakeme ile çözülemez. OKB’si olan çoğu insan, obsesyonların sıkıntısını kompulsiyonlarla hafifletmeye, obsesyonları görmezden gelmeye veya bastırmaya ya da başka aktivitelerle dikkatlerini dağıtmaya çalışır.
Tipik Obsesyonlar:
- İnsanlar veya çevre tarafından kirlenme korkusu
- Rahatsız edici cinsel düşünceler veya görüntüler
- Müstehcenlikleri veya hakaretleri ağzından kaçırma korkusu
- Düzen, simetri veya kesinlik konusunda aşırı endişe
- Sesler, resimler, kelimeler veya sayılarla ilgili tekrarlayan müdahaleci düşünceler
- Önemli bir şeyi kaybetme veya atma korkusu
Kompulsiyonlar
Kompülsiyonlar, bir kişinin bir obsesyona tepki olarak gerçekleştirmeye zorlandığını hissettiği tekrarlayıcı davranışlar veya zihinsel eylemlerdir. Davranışlar tipik olarak bir kişinin bir takıntı ile ilgili sıkıntısını önler veya azaltır. Kompulsiyonlar, doğrudan bir obsesyonla ilgili aşırı tepkiler (kontaminasyon korkusu nedeniyle aşırı el yıkama gibi) veya obsesyonla tamamen ilgisi olmayan eylemler olabilir. En şiddetli vakalarda, ritüellerin sürekli tekrarı günü doldurabilir ve normal bir rutini imkansız hale getirebilir.
Tipik Kompulsiyonlar:
- Aşırı veya ritüelleştirilmiş el yıkama, duş alma, diş fırçalama veya tuvalete gitme
- Ev eşyalarının tekrar tekrar temizlenmesi
- İşleri belirli bir şekilde sipariş etme veya düzenleme
- Kilitleri, anahtarları veya cihazları tekrar tekrar kontrol etme
- Sürekli onay veya güvence aramak
- Belirli bir sayıya kadar tekrarlanan sayma
Obsesif Kompulsif Bozukluk Tedavisi
Psikoterapi, obsesyon ve kompulsiyonların giderilmesinde yardımcıdır. Etkili bir tedavi, maruz kalma ve tepki önleme olarak bilinen bir tür bilişsel-davranışçı terapidir (BDT). Tedavi seansları sırasında hastalar, korkulan durumlara veya takıntılarına odaklanan görüntülere maruz kalırlar ve başlangıçta artan kaygıya yol açarlar. Hastalara olağan kompulsif davranışlarını (yanıt önleme olarak bilinir) yapmaktan kaçınmaları talimatı verilir. Hastalar, korkunç bir şey olmadan korkulan bir durumda kalarak, korkulan düşüncelerinin gerçeklikten ziyade yalnızca düşünceler olduğunu öğrenirler. Kişiler, takıntıları ile ritüelistik davranışlara güvenmeden baş edebileceklerini öğrenirler ve zamanla kaygıları azalır.
Kanıta dayalı kılavuzları kullanarak, terapistler ve hastalar tipik olarak düşük kaygı durumlarından daha yüksek kaygı durumlarına kademeli olarak hareket eden bir maruz kalma planı geliştirmek için işbirliği yaparlar. Maruziyetler hem tedavi seanslarında hem de evde yapılır. OKB'si olan bazı kişiler, uyandırdığı ilk kaygı nedeniyle BDT'ye katılmayı kabul etmeyebilir. Ayrıca OKB tedavisinde ilaç kullanımı, özellikle seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) olarak adlandırılan bir tür antidepresan, birçok insanın takıntıları ve zorlamaları azaltmasında yardımcı olur.
Uygun tedaviyi alan OKB hastaları genellikle artan bir yaşam kalitesi ve iyileştirilmiş işlevsellik yaşarlar. Tedavi, bireyin okulda ve işte işlev görme, ilişkiler geliştirme ve bunlardan zevk alma ve boş zaman etkinliklerini sürdürme becerisini geliştirebilir.
İlginizi çekebilir: Bipolar Bozukluk Nedir?
YouTube kanalımız: https://www.youtube.com/c/begonyakadin
https://www.begonya.com/obsesif-kompulsif-bozukluk/?feed_id=184612&_unique_id=65d456aaa7388
Yorumlar
Yorum Gönder